به گزارش قدس آنلاین، این روزها، خاک خوردن کتاب‌ها در قفسه فروشگاه‌ها و انتشاراتی‌ها اتفاق اسفناک دور از واقعیتی نیست؛ کتاب‌هایی که نه فقط از طرف خوانندگان که از سوی تولیدکنندگان آثار نمایشی هم مورد غفلت واقع شده‌اند در حالی که این آثار به ویژه کتاب‌های خاطرات که روایتی واقعی دارند و ماجراهای دراماتیک را در دل بحران و جنگ تعریف می‌کنند می‌توانند زحمت فیلم‌نامه‌نویسان را برای تخیل و قصه‌پردازی کم کنند.

با توجه به اهمیت موضوع دیده شدن کتاب در رسانه و توجه به موضوع اقتباس ادبی در آثار نمایشی، برنامه ترکیبی «سطر آخر» تلاش کرده ادای دین کوچکی به راویان قصه‌های مقاومت زنان در خرمشهر و سال‌های دفاع مقدس داشته باشد. در این برنامه، برش‌هایی از هفت کتاب پرفروش دفاع مقدسی درباره خاطرات همسران شهدا خوانش شده و با راویان این کتاب‌ها گفت‌وگو می‌شود. در سالروز فتح خرمشهر درباره این برنامه با محمدامین نوروزی، تهیه‌کننده «سطر آخر» و برنامه‌ساز تلویزیونی گفت‌وگو کردیم.

دستِ آشتی مردم با کتاب

محمدامین نوروزی، تهیه‌کننده «سطر آخر» درباره جزئیات ساخت این مجموعه که از ابتدای این هفته و در آستانه سالگرد آزادسازی خرمشهر روی آنتن شبکه یک رفته است می‌گوید: در رایزنی‌هایی که با انتشارات سوره مهر داشتیم قرار شد برنامه‌ای درباره کتاب‌های خواندنی این انتشارات که روایت‌هایی از همسران شهداست، بسازیم تا هم راویان کتاب‌ها شناخته شوند و هم اینکه کتاب‌ها معرفی شوند. مثلاً در این برنامه با خانم نسرین باقرزاده، راوی کتاب «ساجی» گفت‌وگو کردیم که خاطراتشان به صورت دقیق‌تر و با پرداخت داستانی‌تر در کتابشان آمده است. سعی کردیم با ساخت برنامه سطر آخر مخاطب با این کتاب‌ها بیشتر آشنا و علاقه‌مند به خواندنشان بشود.

وی درباره ساختار این برنامه ترکیبی خاطرنشان می‌کند: خانم افسانه بایگان، راوی برنامه است و با خواندن بخشی از متن کتاب برنامه شروع می‌شود  و در جای‌جای برنامه در سیر روایت برنامه حضور دارد. مبنای ما، روایت قصه و آشنایی با حال و هوای این کتاب‌هاست. در این شکل برنامه‌ها مرسوم است وقتی گفت‌وگو قطع می‌شود تا آیتم دیگری پخش شود، ورودی گرافیکی برای به هم پیوستگی آیتم‌ها بینشان قرار می‌گیرد ولی در سطر آخر برای حفظ پیوستگی آیتم‌ها، میان‌پرده‌های مرسوم را نداریم و راوی این پیوستگی را ایجاد می‌کند تا حس و حال میهمان و کتاب در هم آمیخته شود.

وی درباره انتخاب افسانه بایگان به عنوان راوی برنامه توضیح می‌دهد: این بازیگر پیشکسوت جزو چهره‌های شناخته شده است و مردم او را دوست دارند، ایشان کتاب‌های صوتی زیادی خوانده و لطافت کلام و بیان خوبی دارد، پس از صحبتی که با خانم بایگان داشتیم، کتاب‌ها را خواندند و علاقه‌مند به حضور در برنامه شدند. به نظرم ایشان حق حسی جملات را ادا کردند و فراز و فرودهای خوبی در خوانش متن کتاب‌ها دارند. 

توجه به آثار مهجور مانده

تهیه‌کننده برنامه سطر آخر درباره ملاک انتخاب کتاب‌ها می‌گوید: این برنامه قرار بود یک برنامه مناسبتی چندقسمتی ویژه سالگرد آزادسازی خرمشهر باشد، از آنجا که تنوع کتاب‌های چاپی انتشارات سوره مهر بالا بود، کتاب‌های خاطرات همسران شهدا را روایت کردیم چون روایت‌های مردانه در تلویزیون زیاد بود. ضمن اینکه من کتاب «ساجی» را خوانده بودم و به نظرم کتابی بسیار خوب و خواندنی است که تبلیغات زیادی روی آن نشده است.

نوروزی با بیان اینکه کتاب ساجی ظرفیت بالایی برای پرداخت سینمایی و تلویزیونی دارد خاطرنشان می‌کند: کتاب‌هایی که در برنامه سطر آخر آن‌ها را معرفی کردیم همچون «گلستان یازدهم»، «پاییز آمد»، «صباح»، «زیباترین روزهای زندگی»، «دختر شینا»، «فرنگیس» و «ساجی» آثار بسیار خوب و متفاوتی هستند که باید روی آن‌ها تبلیغ شود. فیلم «دسته دختران» که در جشنواره فیلم فجر سال گذشته نمایش داده شد براساس کتاب‌های «ساجی»، «صباح» و «زیباترین روزهای زندگی» ساخته شده است. «سطر آخر» ادای دین کوچکی به راویان این کتاب‌ها و شهدای مقاومت خرمشهر بود.

این برنامه‌ساز تلویزیونی درباره وضعیت اقتباس آثار نمایشی از کتاب‌های دفاع مقدس می‌گوید: اقتباس‌ها بسیار کم است و همین تعداد کم هم به کتاب‌ها و راویانشان ادای دین نمی‌کنند و اقتباس وفادارانه‌ای انجام نمی‌دهند. مثلاً فیلم «دسته دختران» با موضوع مقاومت زنان در خرمشهر براساس سه کتابی که در این باره نوشته شده، ساخته شده است.

کتاب خواندنی «ساجی» و ظرفیت بالا برای پرداخت‌های تصویری 

وی با اشاره به سریال بلند «کیمیا» که چند سال پیش از تلویزیون پخش شد، یادآور می‌شود: اگر مردم کتاب ساجی را بخوانند می‌بینند که خوراک محتوایی یک سریال ۵۰قسمتی را دارد. به گفته وی، زندگی خانم باقرزاده همسر شهید بهمن باقری(از همراهان محمد جهان‌آرا در مقاومت خرمشهر) به عنوان راوی کتاب، چنان پر از فراز و نشیب است و اتفاقات سختی برای این زن در زندگی‌اش رخ داده که معنای مقاومت را برای مخاطب امروز ملموس‌تر می‌کند.

نوروزی ادامه می‌دهد: جالب اینکه همسر شهید باقری خیلی هم زمینه‌های مذهبی و انقلابی نداشته اما در مسیری قرار می‌گیرد که اتفاقات سختی برایش می‌افتد و از این بابت زندگی جذاب و آموزنده‌ای دارد. ما در این کتاب از منظر همسر شهید، ماجرای مقاومت در خرمشهر را می‌بینیم. قصه‌های پشت جبهه روایت می‌شود و سختی‌های یک زن و تنها ماندنش در شهری جنگ‌زده را می‌خوانیم. کتاب‌های دیگری هم از روایت‌های مقاومت زنان در خرمشهر هست که بسیار خواندنی و اعجاب‌انگیزند. 

اقتباس‌های بر زمین مانده

تهیه‌کننده مجله تصویری هنری «کیوسک» معتقد است تولیدکنندگان آثار تصویری کمتر سراغ منابع ادبی می‌آیند و مهم‌تر از رجوعشان به آثار ادبی، وفاداری آن‌ها به این منابع مکتوب است، گاهی تخیل‌های دور از واقعیت را وارد فیلم و سریال می‌کنند در حالی که سینما و تلویزیون ما نیاز به اقتباس‌های ادبی دارد.

نوروزی با بیان اینکه در سینمای‌ هالیوود به مسئله اقتباس بسیار اهمیت می‌دهند، می‌گوید: ما فیلم‌نامه‌نویس خوب کم داریم و همین تعداد اندک نویسنده خوب هم سراغ آثار مکتوب نمی‌روند در حالی که به آن‌ها برای نوشتن یک متن خوب کمک می‌کند.او درباره موانع پیش روی اقتباس آثار نمایشی از منابع ادبی مکتوب توضیح می‌دهد: گاهی اقتباس‌هایی از آثار ادبی انجام شده که اتفاقاً نویسندگان آن آثار چندان از آن فیلم و سریال رضایت نداشتند اما چون میزان این اقتباس‌ها کم است در رسانه‌ها اعلام رضایتمندی کردند تا همین آب باریکه اقتباس هم خشک نشود.

این برنامه‌ساز با بیان اینکه بیشتر سریال‌های شبکه‌هایی مانند HBO و نتفلکیس، اقتباس از آثار ادبی‌شان است، عنوان می‌کند: شاید طی یک سال بیش از ۱۰۰ اثر نمایشی سینمایی و ۱۰۰ سریال تلویزیونی تولید شود که کمتر از تعداد انگشتان یک دست از این آثار، اقتباسی هستند و مانع اصلی در این حوزه، نگاه اشتباه مدیران به این ماجراست چون اهمیت این موضوع را درک نکردند. از طرفی در سینما و تلویزیون هم این گونه رایج است که خودشان تخیل و نویسندگی کنند.

وی یادآور می‌شود: سریال‌های بزرگی که در تلویزیون‌های جهان ساخته می‌شوند، پشتوانه‌های مکتوب دارند و آن‌ها مبتنی بر اقتباس ادبی، هستند. کارهای روی زمین مانده زیادی در حوزه اقتباس‌های ادبی در سینما و تلویزیون وجود دارد که امیدوارم از این ظرفیت استفاده بیشتری شود.

خبرنگار: زهره کهندل

انتهای پیام/